Czym właściwie jest odporność psychiczna? Jest to zdolność człowieka do radzenia sobie z napotkanym problemem. To podstawowa zdolność człowieka i wykształca się u wszystkich dzieci. Duże znaczenia dla jej rozwoju ma stabilny dorosły, z którym dziecko może nawiązać bliską relację, która będzie modelem postaw i zachowań sprzyjających przyszłej sile i odporności psychicznej.

Zdaniem psychologów o tym, czy dziecko będzie miało wysoki
poziom odporności psychicznej, decyduje po pierwsze jego wiara i ufność w otaczających je ludzi, wiara, że jest kochane i zawsze może liczyć na pomoc w trudnych sytuacjach. Po drugie jest to przekonanie, że zakładane przez dziecko cele są możliwe do osiągnięcia pomimo przeszkód, które mogą się pojawić na drodze dochodzenia do nich. Po trzecie to poczucie własnej wartości, które kształtuje się między innymi przez oceny innych ludzi. Wysoka samoocena i wysokie poczucie własnej skuteczności chronią dziecko przez negatywnymi skutkami działania różnych czynników ryzyka.

Według teorii odporności psychicznej Grotberg na odporność składają się trzy elementy: Ja mam, ja jestem i ja potrafię.

Kategoria ja mam obejmuje zewnętrzne zasoby będące źródłem wsparcia dla dziecka, sprzyjające rozwojowi jego odporności psychicznej. Kategoria ja jestem obejmuje wewnętrzne cechy dziecka, które czynią je silnym i są zasobami wzmacniającymi. Mieszczą się tutaj osobowe cechy dziecka: uczucia, postawy, przekonania. Natomiast kategoria ja potrafię opisuje kompetencje społeczne i umiejętności interpersonalne dziecka. Kompetencje te tworzą się w kontaktach z innymi w najbliższym otoczeniu. Poniższa tabela szczegółowo opisuje poszczególne kategorie.

Dorośli, którzy wspierają rozwój odporności, dbają o to, by dziecko czuło się bezpiecznie w rodzinie czy w szkole. Pozwalają im na niezależność, autonomię, odpowiedzialność, empatię i altruizm. Zachęcają do pokładania nadziei, okazywania wiary i zaufania w różnych sytuacjach oraz w relacjach z ludźmi. Dają dzieciom przykład jak komunikować się z innymi, rozwiązywać problemy, radzić sobie z negatywnymi sądami, emocjami i zachowaniami. Dzieci potrzebują tych umiejętności i źródeł, gdy stają naprzeciw wielu zwykłym, a czasami niezwykłym kryzysom. Rodzice i opiekunowie są systemem najbliższym dziecku i wobec tego odgrywają znaczącą rolę w rozwoju odporności psychicznej.

Pedagodzy specjalni Anna Homa, Monika Kubicka